Ένα ολοκληρωμένο πλέγμα παρεμβάσεων που θα βάλει σε τάξη την οργάνωση του αγροτικού χώρου και τη λειτουργία της αγοράς αγροτικών προϊόντων υπόσχεται μέσα στο καλοκαίρι η υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κατερίνα Μπατζελή.
Το πρόβλημα της ελληνικής γεωργίας είναι οικονομικό; Δηλαδή οι λύσεις έχουν δημοσιονομικό κόστος;
Είναι και οικονομικό και διαρθρωτικό ταυτόχρονα. Απαιτούνται αλλαγές που θα βγάλουν τον αγρότη από τη λογική του «μισθωτού» και θα τον εισάγουν στη λογική της αγοράς. Το δημοσιονομικό κόστος της στήριξης του παραγωγού είναι αναγκαίο, αρκεί να κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση.
Εκτός από την ψηφιοποίηση των δηλώσεων για το 2009 και την πληρωμή των άμεσων ενισχύσεων, τι άλλο σημαντικό έχει να επιδείξει το πρώτο εξάμηνο της θητείας σας στο υπουργείο;
Καταρχήν να σας υπενθυμίσω ότι η ψηφιοποίηση ήταν στα «αζήτητα» των προτεραιοτήτων της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας. Εμείς μέσα σε 6 μήνες ολοκληρώσαμε κάτι που φάνταζε αδύνατο. Επίσης αποπληρώσαμε υποχρεώσεις δεκάδων εκατομμυρίων σε εκκρεμότητα ακόμα και από το 2007. Είμαστε εμείς που κληθήκαμε να διαχειριστούμε εκτροχιασμένους προϋπολογισμούς και να πληρώσουμε την ανευθυνότητα της ΝΔ! Ταυτόχρονα, σε ανοιχτή γραμμή με τον αγροτικό κόσμο προετοιμάσαμε τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που τώρα καταθέτουμε προς ψήφιση.
Πως αντιλαμβάνεστε να ξεδιπλώνεται η πολιτική σας για το νοικοκύρεμα της ελληνικής γεωργίας και τη βελτίωση της θέσης των αγροτών;
Το σχέδιο μας περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο πλέγμα παρεμβάσεων. Ξεκινάμε από το Μητρώο Αγροτών, το Συνδικαλιστικό και το Συνεταιριστικό, την αναμόρφωση του ΕΛΓΑ, το Μητρώο εμπόρων αγροτικών προϊόντων και τα φυτοφάρμακα αλλά και το ΤΕΜΠΜΕ για τους αγρότες. Αυτό που κάνουμε ουσιαστικά είναι να βάλουμε τάξη στον αγροτικό χώρο, ώστε να διασφαλίσουμε τους αγρότες.
Η πολιτεία επιτέλους θα αποκτήσει ολοκληρωμένη εικόνα για την αγροτική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Θα στηρίξουμε οικονομικά εκείνους που το χρειάζονται και θα αναδείξουμε όσους το αξίζουν. Το αγροτικό επάγγελμα πρέπει να κατοχυρωθεί πέραν και έξω από το ποιοί είναι δικαιούχοι κοινωνικής επιδότησης. Η ενίσχυση της παραγωγής ποιοτικών και ανταγωνιστικών τοπικών προϊόντων είναι το στοίχημα μας. Η πολιτική τροφίμων θα πρέπει να συνδυαστεί με τη μεσογειακή διατροφή.
Αντίθετα με ότι λέγεται συχνά, οι Έλληνες, στην πλειοψηφία τους είναι καλοί καλλιεργητές και τους αξίζει καλύτερη τύχη!
Αυτό είναι βέβαιο και κινητοποιούμε όλες μας τις δυνάμεις για το μέλλον της ελληνικής γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Είναι πολλοί οι καλλιεργητές που τα καταφέρνουν πολύ καλά χωρίς μάλιστα να περιμένουν την επιδότηση. Είναι πχ αγρότες που έχουν διαφοροποιήσει την παραγωγή τους, έχουν στραφεί δυναμικά στην αγορά και διακινούν τα προϊόντα τους μέσω διαδικτύου. Αξίζουν ένα μπράβο, αλλά παράλληλα και δράσεις που θα βοηθήσουν τις προσπάθειες τους. Ένας σύγχρονος αγρότης πρέπει να στηρίζεται σε σταθερό χρηματοπιστωτικό σύστημα αλλά και σε δομές, όπως οι συνεταιρισμοί.
Που φθάνει η υποχρέωση του υπουργείου για την εικόνα της ελληνικής γεωργίας και που αρχίζουν οι ευθύνες των αγροτικών οργανώσεων;
Το υπουργείο οφείλει να δείχνει τον δρόμο, την κατεύθυνση. Να διεκδικεί και να προστατεύει τα συμφέροντα των αγροτών. Να τους παρέχει όλα τα εργαλεία για την ανάπτυξη της εκμετάλλευσης τους και να τους στηρίζει όταν το έχουν ανάγκη. Θεωρούμε τις αγροτικές οργανώσεις εταίρους και πολύτιμους συμβούλους στον καθορισμό της πολιτικής μας. Θέλουμε να δώσουμε οξυγόνο στην ελληνική περιφέρεια κι αυτό θα στηριχθεί στην καλή συνεργασία με όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικές οργανώσεις. Όχι φορείς-σφραγίδες αλλά οργανώσεις με πραγματικό αντίκρισμα στον αγροτικό κόσμο. Άλλωστε οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι μια μηχανιστική αντίληψη της κυβέρνησης, αλλά αίτημα των καιρών μας και της κοινωνίας.
Μήπως αυτά τα χρόνια υπάρχει μια περίεργη ταύτιση προσώπων με θεσμούς, γεγονός το οποίο δυσκολεύει σε σημαντικό βαθμό και το δικό σας έργο;
Δεν πιστεύω ότι η ύπαρξη έμπειρων συνομιλητών αποτελεί τροχοπέδη στο έργο του υπουργείου. Εμείς πιστεύουμε στο διάλογο και τη διαβούλευση. Από εκεί και πέρα, ο καθένας αναλαμβάνει τις ευθύνες του ενώπιον εκείνων που εκπροσωπεί.
Γιατί τέτοια «έκπτωση» στα κριτήρια να κριθεί κάποιος κατά κύριο επάγγελμα αγρότης και ποιο το χρονοδιάγραμμά σας για το Μητρώο;
Οφείλουμε, κύριε Πανάγο, να λάβουμε υπόψη μας τα νέα δεδομένα, όπως αυτά διαμορφώνονται. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ανθρώπους που διευρύνουν την απασχόληση τους πχ απασχολούμενοι με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όπως πολύ καλά γνωρίζετε, η νέα ΚΑΠ από το 2013 και μετά θα αλλάξει ριζικά το τοπίο. Εμείς ως χώρα, αλλά και ως υπεύθυνη πολιτική ηγεσία, οφείλουμε να προετοιμαστούμε. Με το Μητρώο Αγροτών, χαρτογραφούμε τον αγροτικό χώρο, βάζουμε τις προτεραιότητες και σχεδιάζουμε από τώρα τα μέτρα παρέμβασης όπου χρειάζεται. Πρωταρχικός μας στόχος είναι να κατοχυρώσουμε το αγροτικό επάγγελμα και να ενισχύσουμε όσους ασχολούνται με τη γη.
Αν λάβουμε σαν δεδομένες τις βασικές αρχές του νομοσχεδίου για τον αγροτικό συνδικαλισμό, πιστεύετε ότι θα βρει ανταπόκριση και συμμετοχή;
Πιστεύω πως ναι. Ουσιαστικά, αυτό που επιχειρούμε είναι η διεύρυνση του αγροτικού συνδικαλισμού σε εκείνους που θεωρούσαν τους εαυτούς τους αποκλεισμένους. Η πρόταση μας, μεταξύ άλλων, για ποσόστωση στη συμμετοχή των Νέων Αγροτών αποτελεί ένα πάγιο αίτημα του αγροτικού κόσμου. Σε κάθε περίπτωση αυτό που θέλω να τονίσω, και προς αποφυγή κάθε παρεξήγησης, είναι ότι εμείς δεν παρεμβαίνουμε στον αγροτικό συνδικαλισμό θέλοντας να τον ελέγξουμε. Αντιθέτως, δίνουμε τα εργαλεία, το πλαίσιο εκείνο, προκειμένου οι αγρότες να οργανωθούν καλύτερα. Εκεί σταματάει η παρέμβαση μας. Ως υπουργείο θέλουμε αξιόπιστους συνομιλητές, όχι ελεγχόμενους συνδικαλιστές.
Συμφωνείτε με τη θέση της ΠΑΣΕΓΕΣ για τη μετατροπή των Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισμών σε πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς και ποια θα πρέπει να είναι κατά τη γνώμη σας η κεντρική ιδέα της ανασυγκρότησης;
Στο πλαίσιο της συνεχής διαβούλευσης με όλους τους φορείς, εξετάζουμε όλες τις απόψεις. Η ανασυγκρότηση που προωθούμε στοχεύει στην εξυγίανση και την ανάπτυξη των συνεταιρισμών ώστε αυτοί να αποτελέσουν αναπτυξιακά εργαλεία άσκησης αγροτικής πολιτικής. Χρειάζονται δομές που να φέρονται ως «ασπίδα» για τον αγρότη, τον παραγωγό, όταν εκείνος βρίσκεται αντιμέτωπος με ολιγοπωλιακές και μονοπωλιακές πρακτικές. Τα αγροτικά προϊόντα πρέπει να βρίσκουν διέξοδο στο ελληνικό ράφι, αλλά και στη διεθνή αγορά.
Σας ακούμε να μιλάτε συχνά για διεπαγγελματικές! Το παράδειγμα της διεπαγγελματικής του ελαιολάδου δεν είναι και το καλύτερο. Αντίθετα, στο κρασί έχουν γίνει αρκετά πράγματα! Μήπως πριν από τις διεπαγγελματικές είναι αναγκαίες οι κλαδικές;
Καταρχήν να συμφωνήσουμε ότι οι Διεπαγγελματικές οργανώσεις αποτελούν τον τόπο συνάντησης όλων των εμπλεκόμενων φορέων ενός κλάδου, εξυπηρετώντας και προωθώντας τα συμφέροντα του. Από κει και πέρα, η βελτίωση της λειτουργίας τους πρέπει να είναι μια διαρκής αναζήτηση, ένας διαρκής στόχος. Σε κάθε περίπτωση, όπως όλοι διαπιστώνουμε, ο αγροτικός χώρος έχει ανάγκη δομών και οργάνωσης κυρίως σε ζητήματα αγοράς και διαμόρφωσης εμπορικών συμφωνιών. Η «χωροταξία», ας μου επιτραπεί ο όρος, της αγροτικής δραστηριότητας είναι το Α και το Ω. Όταν αναφερόμαστε στο ελαιόλαδο και στο κρασί μιλάμε για προϊόντα «σημαία» της χώρας μας. Οφείλουμε λοιπόν όλοι να διαφυλάξουμε την ποιότητα, την ανταγωνιστικότητα και την υψηλή προστιθέμενη αξία τους.
Περιμένουμε με αγωνία τις παρεμβάσεις σας σε σχέση με τη βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς αγροτικών προϊόντων. Ποιες είναι οι κυριότερες παρεμβάσεις που επιδιώκετε;
Οι παρεμβάσεις μας έχουν διπλό στόχο. Θέλουμε να εξασφαλίσουμε ποιοτικά και ανταγωνιστικά προϊόντα για τον καταναλωτή και ταυτόχρονα να διασφαλίσουμε ικανοποιητικό εισόδημα για τον παραγωγό. Όλα αυτά σε ένα πλαίσιο υγιούς ανταγωνισμού της διατροφικής αλυσίδας. Η συμβολαιακή γεωργία, οι διεπαγγελματικές ενώσεις, το Παρατηρητήριο τιμών, ο ομογενοποιημένος και αναβαθμισμένος ελεγκτικός μηχανισμός μέσω του ΕΦΕΤ είναι μερικά μόνο από τα μέτρα που προωθούμε.
Η πολιτεία οφείλει και θα το κάνει, να είναι παρούσα σε όλα τα στάδια διακίνησης, από το χωράφι μέχρι το ράφι. Θα παρέμβουμε με αυστηρότητα στις περιπτώσεις ολιγοπωλίων και μονοπωλίων. Διότι αυτές είναι οι στρεβλώσεις που ζημιώνουν τον καταναλωτή και «πνίγουν» το αγροτικό εισόδημα και την παραγωγή.
Ένα άλλο μεγάλο ζήτημα είναι το θέμα των ελληνοποιήσεων αλλά και της οικειοποίησης των ελληνικών τροφίμων από άλλες χώρες. Και στις δυο περιπτώσεις, οι μεγάλοι ζημιωμένοι είναι οι Έλληνες παραγωγοί, των οποίων οι κόποι απαξιώνονται, αλλά και οι καταναλωτές, πάνω στη πλάτη των οποίων κάποιοι κερδοσκοπούν ασύστολα. Ως υπουργείο είμαστε αποφασισμένοι να καταπολεμήσουμε αυτά τα φαινόμενα.
Αρκεί η πολιτική επιρροή που ασκούν οι αγρότες για να υλοποιηθούν αυτές οι παρεμβάσεις;
Οι αγρότες είναι για εμάς προνομιακοί εταίροι. Παράλληλα όμως αποσκοπούμε στην ενεργοποίηση όλων όσων εμπλέκονται στη διατροφική αλυσίδα. Πρέπει όλοι μαζί να πούμε επιτέλους τέλος στην ασυδοσία και την κερδοσκοπία. Από την υπάρχουσα κατάσταση όλοι θίγονται. Πρέπει να αλλάξει η εικόνα της αγοράς, να πάψει να είναι μη ανταγωνιστική και ανεξέλεγκτη.
Στη Λάρισα ο Κοκκινούλης δημιουργεί στο εμπορικό κέντρο Gaea μια μόνιμη αγορά για αγροτικά προϊόντα διατροφής! Θα έχει μόνο εγχώρια, πιστοποιημένα και με ονοματεπώνυμο! Στην Ισπανία, λένε, αυτό το μοντέλο λειτουργεί πολύ καλά!
Η αγορά των ποιοτικών τοπικών προϊόντων είναι το μέλλον. Πόσο περισσότερο που για την Ελλάδα μπορούν να αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος, το συγκριτικό μας πλεονέκτημα. Μην ξεχνάτε ότι ως χώρα έχουμε έναν τεράστιο πλούτο, τη Μεσογειακή Διατροφή και τα συστατικά της. Ως υπουργείο είμαστε απόλυτα προσηλωμένοι στο στόχο ανάδειξης και προώθησης όλων εκείνων των προϊόντων που θα καταστήσουν τη χώρα μας πρωταθλητή ποιότητας και ανταγωνιστικότητας.
Πως αντιλαμβάνεστε τη στροφή της ελληνικής γεωργίας στην αγροδιατροφή και πως διευκολύνετε αυτή την προοπτική;
Όπως είπα και νωρίτερα, τα τρόφιμα είναι το μέλλον. Πρέπει να λειτουργήσουμε με όρους αγοράς. Να αντιληφθούμε την αγροτική παραγωγή μέσα από τη ζήτηση όπως αυτή αναπτύσσεται στο ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον. Έχουμε να κάνουμε με έναν σκληρό ανταγωνισμό με τον οποίο ο Έλληνας αγρότης και τα προϊόντα του έρχεται αντιμέτωπος καθημερινά. Με αυτά τα δεδομένα ως υπουργείο διαμορφώνουμε μια εθνική στρατηγική με ξεκάθαρο παραγωγικό αγροδιατροφικό προσανατολισμό.
Κάποτε έλεγαν πως το αγροτικό εισόδημα διαμορφώνεται κατά το 1|3 από τις επιδοτήσεις, κατά το 1|3 από τις αποζημιώσεις και κατά το 1|3 από την αγορά! Σήμερα;
Η κατανομή όπως την αναφέρετε διαφοροποιείται ανάλογα με την περιοχή και το προϊόν. Επωφελούμαι πάντως της ερώτησης σας για να πω για ακόμα μια φορά ότι ούτε οι επιδοτήσεις θα κοπούν ούτε οι αποζημιώσεις θα καταργηθούν όπως κάποιοι διακινούν. Αυτό που σίγουρα θα αλλάξει είναι το πλαίσιο μέσα από το οποίο κατανέμονται. Κι εξηγούμαι. Έχουμε έναν κανονισμό του ΕΛΓΑ που πρέπει και θα επικαιροποιηθεί άμεσα. Πρέπει για παράδειγμα να ληφθούν υπόψη τα νέα καλλιεργητικά δεδομένα αλλά και οι κλιματολογικές αλλαγές.
Τι βλέπετε για την μετά το 2013 εποχή; Οι Έλληνες αγρότες θα πρέπει να αναμένουν κάποια οφέλη απ’ αυτή τη διαπραγμάτευση ή περαιτέρω απώλειες;
Ήδη, κύριε Πανάγο, έχουμε προχωρήσει στη σύσταση ειδικής ομάδας εργασίας με αποκλειστική αρμοδιότητα την παρουσίαση προτάσεων για τη νέα ΚΑΠ. Το ραντεβού του 2013 είναι για εμάς μια πάρα πολύ σημαντική υπόθεση. Η προφύλαξη του Έλληνα αγρότη από μια άνιση ανακατανομή των κονδυλίων αποτελεί για εμάς βασικό στόχο. Προετοιμαζόμαστε μεθοδικά και τοποθετούμαστε στρατηγικό ώστε να προσέλθουμε έτοιμοι στην εκκίνηση της διαπραγμάτευσης. Σε αυτή μας την προσπάθεια δεν είμαστε μόνοι. Είμαστε σε ανοιχτή επαφή και με άλλους εταίρους μας στην Ε.Ε. και αυτό που έχω να σας πω είναι ότι οι αγρότες μας δεν θα βρεθούν προ δυσάρεστων εκπλήξεων.
Σε μια εξαιρετικά δύσκολη δημοσιονομική συγκυρία, δίνουμε όλες μας τις δυνάμεις για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του αγροτικού κόσμου. Και θα τα καταφέρουμε. Επιδιώκουμε ταυτόχρονα να πετύχουμε δεσμεύσεις για εναρμόνιση και συμπληρωματική δράση μεταξύ της κοινής αγροτικής πολιτικής και των άλλων κοινοτικών πολιτικών. Όπως για παράδειγμα οι πολιτικές του ανταγωνισμού και της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς. Στόχος μας είναι οι κανόνες του παιχνιδιού στην αγορά των γεωργικών προϊόντων να γίνουν καθαρότεροι και δικαιότεροι, με θεσμοθετημένους όρους και συνέργιες, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Να κατοχυρώνεται και να ανταμείβεται η ποιότητα και τα απαιτητικά πρότυπα που επιβαρύνουν το κόστος της εγχώριας παραγωγής.
Ποια θα είναι η περίοδος αναφοράς για τα νέα δικαιώματα στη βιομηχανική ντομάτα;
Όπως γνωρίζετε, το 30% της ενίσχυσης στη βιομηχανική ντομάτα διατηρείται δεσμευμένη για το 2010, και εντάσσεται στην ενιαία αποδεσμευμένη ενίσχυση από το 2011. Η περίοδος αναφοράς μας έχει ασφαλώς απασχολήσει και το ζητούμενο είναι να μην αδικηθούν αγρότες και περιοχές που δραστηριοποιήθηκαν ενεργά στην καλλιέργεια. Θα την ορίσουμε μετά από εκτεταμένη διαβούλευση με όλους τους ενδιαφερόμενους, στο πλαίσιο βέβαια της νομιμότητας των ευρωπαϊκών κανονισμών. Η τελική απόφαση θα παρθεί μέχρι τον Ιούλιο.
Έρχεται η νέα σοδειά και το περσινό σιτάρι βρίσκεται στις αποθήκες των Ενώσεων…
Όλοι γνωρίζουμε ότι σε διεθνές επίπεδο οι τιμές των λεγόμενων «χρηματιστηριακών» κυρίως προϊόντων, όπως τα σιτηρά, είναι ιδιαιτέρως ασταθείς τα τελευταία χρόνια. Τα αποτελέσματα της αστάθειας τα βιώνουν τόσο οι Έλληνες όσο και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι παραγωγοί και για το θέμα αυτό έχουμε ήδη παρέμβει επανειλημμένα, με πολλούς άλλους συναδέλφους μου, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ζητώντας από την Επιτροπή να λάβει μέτρα αντιμετώπισης της κατάστασης.
Ειδικά εφέτος, με τη διαρκή πτώση των τιμών από τον Σεπτέμβριο μέχρι σήμερα, αρκετές από τις ενέργειες των συνεταιρισμών, δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα. Το υπουργείο δεν μπορεί βέβαια να παρέμβει άμεσα στα θέματα εμπορίας των προϊόντων που αποτελούν πρωτίστως δραστηριότητα των συνεταιρισμών και των αγροτών. Εκείνο που κάνουμε, είναι να διευκολύνουμε το άνοιγμα των πιθανών αγορών του ελληνικού προϊόντος, σε χώρες με τις οποίες έχουμε διμερείς σχέσεις. Για παράδειγμα, είχα προσωπικά μεσολαβήσει για το θέμα αυτό καλώντας σε διμερείς συζητήσεις τους Πρέσβεις της Κίνας και του Σουδάν, σε μια προσπάθεια να προωθηθούν τα σιτηρά μας στις αγορές τους. Να προσθέσω πάντως ότι προωθούμε ταυτόχρονα ζητήματα που θα θεμελιώσουν όρους για τη διάθεση των προϊόντων. Το μητρώο εμπόρων και οι υποχρεώσεις τους απέναντι στους γεωργούς είναι ένα τέτοιο μέτρο.
Σας έχει απασχολήσει το θέμα της πράσινης κοπής στο βιομηχανικό ροδάκινο;
Τέτοια μέτρα παρεμβάσεων μπορούν να σχεδιάζονται και να υλοποιούνται στον τομέα των οπωροκηπευτικών (συμπεριλαμβάνεται και το ροδάκινο), μέσα από τις Οργανώσεις Παραγωγών, οι οποίες δημιουργούνται με πρωτοβουλία των παραγωγών και ασχολούνται με όλα τα θέματα που σχετίζονται με την παραγωγή και την εμπορία των οπωροκηπευτικών των μελών τους. Προβλέπεται μάλιστα και κοινοτική χρηματοδότηση των επιχειρησιακών αυτών προγραμμάτων.
Απαιτείται, επομένως, η δραστηριοποίηση όλων των παραγωγών, μέσα από τις Οργανώσεις τους, με στόχο την αντιμετώπιση κρίσεων, την επίτευξη καλύτερων τιμών, τη μείωση του κόστους παραγωγής, την προώθηση ποιοτικών προϊόντων, τη διατήρηση των παραδοσιακών αγορών και το άνοιγμα νέων αγορών.
Δράσεις, για τις οποίες ενισχύονται σε ποσοστό μέχρι και 60% από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Με Υπουργική Απόφαση από τον Φεβρουάριο του 2009 έχουμε προβλέψει το μέτρο πρόληψης και διαχείρισης των κρίσεων στο πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων, το οποίο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και την πρώιμη συγκομιδή.
Η προβλεπόμενη δαπάνη, όμως, για όλες τις δράσεις που αφορούν το μέτρο πρόληψης και διαχείρισης των κρίσεων, περιορίζεται στο ένα τρίτο των συνολικών δαπανών του επιχειρησιακού προγράμματος.